Opstandland

Het is tien jaar geleden dat Amerikaanse en Britse troepen voet zetten op Afghaanse bodem. Het doel van deze Angelsaksische coalitie leek aanvankelijk eenvoudig: samen met de Noordelijke Alliantie het regime van Mullah Omar ten val brengen en Osama Bin Laden inrekenen voor zijn rol bij de aanslagen van 11 september en tal van andere terreurdaden.

De opmars was gezwind, maar de Taliban uitschakelen en Bin Laden inrekenen zou niet van een leien dakje lopen. Vandaag wordt deze tiende 'verjaardag' niet gevierd. Er is nog een titanenwerk voor de boeg voordat het Westerse engagement in Afghanistan als een succes kan worden beschouwd.

Respect

Sinds 2003 heeft de NAVO stukje bij beetje het commando overgenomen over de verschillende provincies. Ook de Belgische bijdrage aan de operatie in Afghanistan vindt plaats onder de vlag van de trans-Atlantische alliantie. Al ruim acht jaar vertrekken onze militairen naar dit Oosterse land, voor sommigen een nieuwe ervaring, voor anderen de zoveelste zending. De inspanningen en opofferingen die 'onze jongens en meisjes' op onze vraag leveren worden vaak te weinig geprezen of gerespecteerd. De impact die een dergelijke missie heeft op de familie van de militairen evenmin. Deze personen verdienen één voor één onze oprechte dank.

Uitzichtloos

Na tien jaar Afghanistan lijkt dit conflict uitzichtloos. Voor sommigen is dit reden genoeg om zo snel mogelijk uit het land weg te trekken. "Na de Sovjet-Russische beer heeft Afghanistan ook de Angelsaksische Adelaar verstrikt", zo luidt het. Of: "Afghanistan is het nieuwe Vietnam van het Westen". Alle troepen volledig en onmiddellijk terugtrekken uit Afghanistan zou onbezonnen zijn. Kijk maar naar wat er in Rwanda gebeurde in het midden van de jaren negentig toen het Westen, en België voorop, zijn wil om de lokale bevolking te beschermen gebroken zag. Duizenden moesten deze beslissing met hun leven bekopen. Wetende wat zich na de terugtrekking van de Sovjets in Afghanistan afspeelde, is er ook niet veel goeds te verwachten indien het Westen met de staart tussen de benen het Afghaanse grondgebied zou verlaten.

Less is more

Wat is begonnen, moet ook worden afgemaakt. Ons engagement heeft tot doel om de Afghaanse burger een beter leven te bieden, zodat armoede en wanhoop niet langer een voedingsbodem zijn voor extremisme en uitbuiting in dat land. Maar op civiel vlak schieten de inspanningen tekort. Een overwinning in Afghanistan zal niet worden gedefinieerd in militaire termen, maar wel op humanitair vlak. Het welzijn en de veiligheid van de Afghanen moeten terug centraal staan. Misschien moeten we hiervoor wel het 'less is more' -principe toepassen, zoals bepleit wordt door de Nederlandse Afghanistandeskundige Martine van Bijlert: "Er zijn minder maar beter gerichte initiatieven nodig, een kleinere maar beter geïnformeerde groep actoren, en projecten die minder kosten en arbeidsintensiever zijn. We zouden onze ambities gevoelig naar beneden moeten bijstellen zonder op een cynische manier de basiswaarden in de uitverkoop te zetten."

Pakistan en India

Afghanistan staat bekend als de begraafplaats van wereldmachten, maar wat vaak vergeten wordt is dat het land tot op de dag van vandaag een speelbal is van een plethora aan regionale conflicten. Zoals zo vaak gaat het telkens weer om volkeren en grenzen en over de strijd om meer macht en vrijheid. Dit wordt ten andere prachtig geschetst in het recente boek Opstandland: de strijd om Afghanistan, Pakistan en Kasjmir van Mo*-hoofdredacteur Gie Goris. Dat deze landen in de regio – naast het Westen – ook hun verantwoordelijkheid voor de situatie in Afghanistan moeten opnemen staat buiten kijf. De zoektocht naar een oplossing die door de hele regio - incluis India en Pakistan - moet worden gedragen zal nog veel tijd in beslag nemen. De economische banden – die over de hele wereld vriend en vijand aanzetten tot constructieve toenadering en samenwerking – tussen de verschillende landen in de regio blijven nog erg fragiel. Landen zoals India, Pakistan, Iran en China leven tot op vandaag vaak op gespannen voet. Een oplossing voor Afghanistan is niet onmogelijk, maar zal wel veel inspanningen vergen van iedereen. Tot dan moet de internationale gemeenschap de stabiliteit van het land verzekeren, opdat de Afghanen een basis zouden hebben waarop ze zelf hun staat uit de grond kunnen stampen.